Why willpower doesn’t work

(Onder de Engelse versie kun je deze blog in het Nederlands lezen)

How many times have you tried to build new, positive habits, like eating healthier, losing a few kilos, going to the gym more often, or cutting back on alcohol? At first, you feel motivated and excited, and sticking to your goals seems effortless. But after a while, the initial motivation fades. Suddenly, it feels like a struggle, and you’re relying purely on willpower to push through.
You manage to stick with it for a while, but then your willpower runs out, and you give in. Sound familiar? It’s a frustrating cycle, leaving you feeling weak, like you’ve failed, or that you’re just not strong enough to follow through on your goals.

Here’s the good news: You’re not weak, and you’re not failing. The real issue is that willpower isn’t the right tool for creating lasting change. While it can help in the beginning stages of forming new habits, it’s not a sustainable strategy.

What is willpower, and why does it fall short?
Willpower is our ability to resist short-term temptations to achieve long-term goals. It allows us to consciously control our emotions and behaviors, especially when faced with distractions or challenges.

At first glance, this sounds like the perfect solution: “If I just have enough willpower, I can build healthy habits and achieve anything!”

But here’s the problem: Willpower is limited, fleeting, and unreliable. Relying on it is like counting on a perpetually late, disorganized friend to show up for an important event. It’s not a strategy you’d want to depend on for success. Think of willpower as a muscle. Each time you use it, it gets a little more tired. By the end of the day, after resisting temptations, managing stress, and making decisions, your willpower is depleted. That’s why it’s so much harder to stick to your goals in the evening, you’re running on empty.

What actually works?
Instead of relying on willpower, focus on building small, sustainable habits that don’t require willpower. Habits are the things we do automatically without thinking much about them. For example, you likely don’t need willpower to brush your teeth or shower. These behaviors are ingrained in your routine; they’re just what you do. Now imagine applying the same mindset to the healthy habits you want to create. If these behaviors become as automatic as brushing your teeth, you won’t need willpower to make them happen.

Start small. Really small. When a habit requires minimal effort, it doesn’t depend on willpower to get started. Over time, as you practice that behavior consistently, it becomes part of your routine, automatic and effortless.

The key to long-lasting change
Building habits isn’t about being perfect or pushing through with sheer determination. It’s about starting small, being consistent, and allowing those small wins to grow into lasting change.

Willpower might get you started, but it won’t carry you to the finish line. By focusing on small, manageable steps and creating habits that become second nature, you can achieve your goals without feeling like you’re constantly battling yourself.

So, let go of the myth that you need more willpower to succeed. The truth is, you already have everything you need to create the life you want, one small habit at a time.

Hoe vaak heb je geprobeerd om nieuwe, positieve gewoontes op te bouwen, zoals gezonder eten, een paar kilo afvallen, vaker naar de sportschool gaan, of minder alcohol drinken? In het begin voel je je gemotiveerd en enthousiast, en het lijkt moeiteloos om je aan je doelen te houden. Maar na een tijdje vervaagt die initiële motivatie. Plotseling voelt het als een strijd, en moet je puur op wilskracht doorgaan. Je houdt het een tijdje vol, maar uiteindelijk raakt je wilskracht op en geef je toe. Klinkt dit bekend? Het is een frustrerende cyclus, waardoor je je zwak voelt, alsof je hebt gefaald, of dat je gewoon niet sterk genoeg bent om je doelen te bereiken.

Hier is het goede nieuws: je bent niet zwak, en je faalt niet. Het echte probleem is dat wilskracht niet het juiste hulpmiddel is om blijvende verandering te creëren. Hoewel het kan helpen in de beginfase van het vormen van nieuwe gewoontes, is het geen duurzame strategie.

Wat is wilskracht, en waarom schiet het tekort?
Wilskracht is ons vermogen om kortetermijnverleidingen te weerstaan om langetermijndoelen te bereiken. Het stelt ons in staat om onze emoties en gedrag bewust te beheersen, vooral bij afleidingen of uitdagingen.

Op het eerste gezicht klinkt dit als de perfecte oplossing: “Als ik maar genoeg wilskracht heb, kan ik gezonde gewoontes opbouwen en alles bereiken!”

Maar hier is het probleem: wilskracht is beperkt, vluchtig en onbetrouwbaar. Vertrouwen op wilskracht is alsof je rekent op een vriend die altijd te laat is en chaotisch is om op tijd te komen voor een belangrijk evenement. Het is geen strategie waar je op wilt bouwen voor succes. Denk aan wilskracht als een spier. Elke keer dat je het gebruikt, wordt het een beetje vermoeider. Aan het einde van de dag, na het weerstaan van verleidingen, omgaan met stress en het nemen van beslissingen, is je wilskracht uitgeput. Daarom is het ’s avonds zo veel moeilijker om je aan je doelen te houden; je bent op.

Wat werkt wel?
In plaats van te vertrouwen op wilskracht, richt je je op het opbouwen van kleine, duurzame gewoontes die geen wilskracht vereisen. Gewoontes zijn de dingen die we automatisch doen zonder er veel over na te denken. Bijvoorbeeld, je hebt waarschijnlijk geen wilskracht nodig om je tanden te poetsen of te douchen. Dit gedrag is ingebakken in je routine; het is gewoon wat je doet. Stel je nu voor dat je dezelfde mindset toepast op de gezonde gewoontes die je wilt creëren. Als dit gedrag net zo automatisch wordt als tandenpoetsen, heb je geen wilskracht nodig om het te laten gebeuren.

Begin klein. Echt klein. Wanneer een gewoonte minimale inspanning vereist, hangt het niet af van wilskracht om te beginnen. Na verloop van tijd, als je dat gedrag consequent oefent, wordt het onderdeel van je routine, automatisch en moeiteloos.

De sleutel tot blijvende verandering
Gewoontes opbouwen gaat niet over perfectie of puur doorzetten met vastberadenheid. Het gaat om klein beginnen, consistent zijn, en die kleine successen laten groeien tot blijvende verandering. Wilskracht kan je op gang helpen, maar het brengt je niet naar de finish. Door je te richten op kleine, beheersbare stappen en gewoontes te creëren die tweede natuur worden, kun je je doelen bereiken zonder het gevoel te hebben dat je constant met jezelf in gevecht bent.

Laat dus de mythe los dat je meer wilskracht nodig hebt om succesvol te zijn. De waarheid is dat je alles wat je nodig hebt al in je hebt om het leven te creëren dat je wilt, één kleine gewoonte tegelijk.